Mundart-Kolumne „Duuscht du dusche?'“

In unserer Mundart-Kolumne erklärt Günther Hussong, warum Dialekt flexibler ist als Hochdeutsch.

In unserer Mundartkolumne erklärt Günther Hussong, was das Präsens mit der Mundart macht.
Foto: SZ/Robby Lorenz

Manche Leit behaupte, Mundart wär nur ebbes fa Leit, wo Hochdeitsch net bekebbe. Das kann net stimme. Ich bin als „Käärgeler Buu“ zwääsprachisch uffgewachst, schwätze also Dialekt unn Hochdeitsch. Ich krien sogar die Aussprooch vun „ch“ unn „sch“ so gut hin, dass ich „tschechische Geschichte“ korrekt ausschwätze kann – unn das, obwohl fa mich aa heit e ‚Huhn‘ immer noch e Hinkel iss.

Unser Dialekt iss flexibler unn anspruchsvoller wie Hochdeitsch. Ich will das emoo amme Beispiel aus de Grammatik vekliggere. ‚S Präsens, die Geeschewart, werd im Hochdeitsche nur met eener Form gebild. Meer duun noch das Wärtche ‚duun‘ dezu. ‚Wir arbeiten‘ also net – meer duun schaffe. ‚Wir reden nicht über andere‘ – meer duun rätsche. ‚Wir sticheln nicht‘ – meer duun stippele. Unn statt `‘zu schimpfen‘, duuma schelle, knoorwele odder sogar doowe wie e Mann im Kalkoowe.

'Duun' hääßt uff Englisch 'to do' (Aussprooch: 'tu du'). Iwweraal, aa bei uns im Haus, hänge 'To do-Lischte'. 

Unn wie im Englische kann ma statt ‚duun‘ aa ‚gehn‘ (to go) nemme, fa ‚s Präsens se bilde. Im Saarland duut ma enns odder enner heirate, dann gehn zwää heirate. Leit gehn schaffe, frieher uff die Hidd, die Grub, die Gemeen odder die Poscht – heit schaffes‘s aa viel, wo nix schaffe.

Das met dem ‚duun‘ unn ‚gehn‘ klingt oft komisch: ‚Morjens duun ich immer dschogge gehn‘. Odder nemme ma die Forme vun ‚dusche‘: ich duun dusche, du duuscht dusche, er / ääs duut dusche. Fa Zugezoo‘ne: das ‚ääs‘ stimmt schun. Bei uns gebt‘s aa dolle weibliche Forme, awwer net in de Grammatik – doo sinn Fraue Neutrum. In de Mehrzahl geht’s dann weiter: meer/ehr/sie duun dusche.

Ganz doll heert sich‘s an, wann mei Fraa froot: „Duuscht du dusche?‘“ odder „Duusche dusche?“ Unn wann ich mich net dummele, hääßt‘s ‚Du du dusche!‘, ‚Dusche duusche!‘ odder ‚Dusche musche!“.

Die neueste CD ‚Awwei werd‘s Zeit‘ von Günther Hussong zugunsten der SZ-Aktion ‚Hilf-Mit‘ kann auf seiner Homepage www.mundart-saar.de bestellt werden.

Meistgelesen
Neueste Artikel
Zum Thema
Aus dem Ressort